Bacakta şişkinlik oluşumu, ödem veya iltihaplanma şeklinde iki temel mekanizma ile gerçekleşir. Bazı hastalıklar ödem oluşumuna yani sıvı tutulumuna neden olarak şişkinlik yaparken, bazıları ise iltihaplanmaya yol açarak şişkinlik oluşturur. Ödem oluşumuna neden olarak tek ya da her iki bacakta da şişkinlik yapan rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir:
Kalp Yetmezliği
Kalbin kanı pompalama fonksiyonunu tam olarak yerine getiremediği bu rahatsızlık vücutta, başta bacaklarda olmak üzere, ödem oluşumuna neden olur. Kalp yetmezliğine bağlı olarak gelişen diğer belirtiler; nefes darlığı, yorgunluk, öksürük şeklinde sıralanabilir.
Varis veya Venöz Yetmezlik
Normalde bacaktaki toplardamarlar içerisinde kapakçık benzeri yapılar mevcuttur. Bu kapakçıklar, bacaktan kanın kalbe doğru gitmesini ve vücudun alt kısımlarına doğru geri kaçmamasını sağlar. Ancak bu kapakçıklarda işlev bozukluğu meydana geldiğinde kan kapakçığın gerisine doğru kaçar ve bu bölgede göllenmeye başlar. Göllenen kan bacak üzerinde mavimsi morumsu varis görüntüsünü oluşturur. Varisler de bacak damarlarında şişme yapan durumlar arasındadır. Buna ek olarak bacakta uzun süre oturmaya veya ayakta kalmaya bağlı ağrı, sızı oluşumuna neden olabilir.
Böbrek Rahatsızlıkları
Uzun süreli böbrek rahatsızlıklarında böbreğin fonksiyonlarında ciddi bir bozulma meydana gelir. Böbrek vücuttaki atık maddeleri ve fazla suyu filtreleyemez hale gelir. Bu durumun sonucunda da vücutta sıvı birikimi olur. Biriken sıvı özellikle kol ve bacaklarda şişmeye yol açar. Böbrek hastalıklarında hastada bulantı, yorgunluk, nefes darlığı, aşırı susama gibi belirtiler de ortaya çıkar. Akut böbrek yetmezliği ani gelişen, kısa süreli bir rahatsızlık olmasına rağmen bacaklarda şişmeye neden olabilir.
İlaçlar
Bazı ilaçlar yan etki olarak bacak şişmesi yapabilir. Bu ilaçlara örnek olarak kalsiyum kanal blokerleri grubuna ait amlodipin ve nifedipin verilebilir.
Gebelik
Hamileliğin son dönemlerinde bebeğin boyutundaki artışla birlikte bacaktaki damarlar üzerindeki basınç artar. Bu durum kan dolaşımının yavaşlamasına neden olarak bacakta yumuşak şişlik oluşumuna yol açabilir. Gebede bacak şişliğine ek olarak şiddetli baş ağrısı, görme bozukluğu, göz çevresinde şişkinlik gibi semptomlar da görülüyorsa en yakın sağlık merkezine başvurulmalı ve preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) şüphesini giderecek gerekli tetkikler yapılmalıdır.
İnflamasyona yani iltihaplanmaya neden olarak bacakta şişkinlik yapan durumlar ise şu şekildedir:Eklem İltihabı veya Diğer Eklem Rahatsızlıkları Halk arasında kireçlenme olarak bilinen osteoartrit bacakta şişkinliğe neden olabilir. Romatizmal bir hastalık olan romatoid artrit de eklem çevresinde iltihaplanmaya yol açabilir ve şişkinlik oluşturabilir. Gut ve diz bursiti gibi eklem hastalıkları da bacakta şişkinlik yapan sebepler arasındadır.
Yaralanmalar
Bilek burkulması, kemik kırılması gibi yaralanmalar sonucu vücutta reaksiyon gelişir. Bu reaksiyon, beyaz kan hücrelerinin ve bazı vücut sıvılarının yaralanma bölgesine göç etmesini sağlar ve böylece iyileşme sürecini hızlandırır. Bunun doğal sonucu olarak da yaralanan bölgede şişkinlik meydana gelir. Bacakta şişkinlik yapan yaralanmalardan biri aşil tendonunun yırtılmasıdır. Aşil tendonu, baldır kaslarını topuk kemiğine bağlar ve vücuttaki en büyük tendondur. Yürüme, koşma, zıplama sırasında bu tendonda bir yırtılma meydana gelirse bacak arkasında şişlik oluşabilir. Ön çapraz bağ yaralanmaları da bacakta şişlik yapabilir. Ön çapraz bağ, dizin ön kısmından geçerek bacak kemiklerinin yerini sabitleme görevi görür. Bu bağda hasar oluşumu bacakta ağrı ve şişliğe neden olabilir
Selülit
Selülit, ciltteki bir çatlaktan çeşitli bakterilerin vücuda girerek oluşturduğu ciddi bir enfeksiyondur. Selülit en sık alt bacakta görülür. Bu enfeksiyon bacakta şişkinlik, hassasiyet, ağrı, ısı artışı, kırmızı noktalar, su toplayan lezyonlar, çukurlaşmalar gibi belirtilerin oluşmasına neden olur. Bacakta bu belirtilerin yanı sıra kişide ateş ve genel durumun aniden bozulması gibi semptomlar varsa vakit kaybetmeden en yakın sağlık merkezine başvurulması faydalı olacaktır.
